Podstawowe założenie tej metody to wplatanie w proces wychowania dziecka czynnika zabawy oraz włączenie do procesu komunikacji wszystkich dostępnych ludziom środków wyrazu, czyli rozmowy, ekspresji ciała (taniec, ruch), malowania, zabawy z podziałem na role, śpiewu, wykorzystania masek itp. – wszystko z uwzględnieniem wieku i możliwości dzieci.
Można wyodrębnić następujące rodzaje zabaw stosowanych w pedagogice zabawy:
- zabawy ułatwiające wejście w grupę, poznanie nowego otoczenia
- zabawy rozluźniające, odprężające, wykorzystujące ruch, taniec, gest, likwidujące napięcie mięśni i napięcie psychiczne
- zabawy ułatwiające wprowadzanie tematu, pozwalające poznać odczucia, doświadczenia, potrzeby i oczekiwania członków grupy
- gry dydaktyczne - przedstawienie problemu i poszukiwanie rozwiązań według proponowanych reguł
- gry dyskusyjne - analizowanie danego problemu a różnych stron z włączeniem doświadczenia i dotychczasowej wiedzy
- metody ułatwiające przekaz informacji zwrotnej, sygnalizujące indywidualną reakcję i odczucia poszczególnych osób
- drama - wykorzystująca gry z podziałem na role jako wstęp do omówienia konkretnego problemu
- zabawy umożliwiające samoocenę, poznanie własnej hierarchii wartości, własnych spontanicznych zachowańy
- zabawy integrujące grupę, umożliwiające wszystkim wspólną, aktywną zabawę bez podziału na bawiących się i obserwatorów, bez ośmieszającej rywalizacji, przypadkowych wygranych i kilku zwycięzców